Recenzje

Nadużycia aniołów

Jakub Ćwiek: Stróże. SQN, Kraków 2019 – pisze Izabela Mikrut.

Jeśli przestępczy światek jest prezentowany z przymrużeniem oka, to wiadomo, że nie po to, żeby budził grozę. Wprawdzie u Jakuba Ćwieka na początku trupów robi się aż za dużo jak na wytrzymałość przeciętnych zjadaczy chleba, ale to tylko trampolina do innego świata. Zupełnie dosłownie. Oto bowiem komisarz Jakub Ryjek trafia na miejsce popełnienia zbrodni, a kiedy próbuje osłonić niewinnych przed wystrzeloną w ich kierunku kulą – ginie. Niby natychmiast wraca do żywych, ale ktoś na górze błyskawicznie uruchomił procedurę uznania Ryjka za świętego, a biurokracji nie da się tak łatwo zatrzymać. To ma swoje konsekwencje nie tylko w szacunku dla bohatera. Oto Jakub Ryjek zaczyna widzieć Stróżów. Nie zawsze, nie wszystkich, nie w każdych okolicznościach – ale zyskuje dostęp do płaszczyzny niedostępnej śmiertelnikom. Może sprawdzać, jak funkcjonują agenci WINA (Wydziału Interwencyjnego Nadzoru Anielskiego) i poznawać struktury anielskiej ochrony. Warto przy tym dodać, że w niebie nie panuje wzorowy porządek, a anioły są tylko ludźmi, a przynajmniej takie błędy jak ludzie popełniają.

W „Stróżach” podstawowy pomysł na śmiech polega na zestawieniu domniemanej anielskości z realnymi pomyłkami i wpadkami bohaterów. Jakub Ćwiek z upodobaniem zamienia anioły w przedstawicieli „gangu” (oczywiście gangu z przymrużeniem oka, niby walczącego o dobro, a jednak nieodpornego na pokusy i pułapki). Tutaj bohaterowie bardzo często przejmują wady swoich podopiecznych, bywa i tak, że wspomagają tych podopiecznych w walce środkami niedozwolonymi, sami angażują się w potyczki i zmieniają bieg wydarzeń. Nadużyć jest sporo, każde to nowa dyskusja, konflikt lub kara. A po trzech przewinieniach anioł traci uprawnienia Stróża… Bawi się Jakub Ćwiek motywami religijnymi, ale żeby było sprawiedliwie – sięga i do mitologii nordyckiej (pojawia się tu Loki, który nawet nie musi udawać, że ma skrupuły czy że zależy mu na sprawiedliwości i prawdzie), a także Maui – polinezyjskie bóstwo. Wszyscy przedstawiciele zaświatów mogą się ze sobą porozumiewać i wpływać na swoje wybory. Walka o pióra, przekręty, wykorzystywanie pozycji, brak właściwej ochrony ludzi – nic dziwnego, że anioły nie mają zbyt dużo czasu na zajmowanie się ziemskimi sprawami, skoro we własnych szeregach czeka ich mnóstwo wyzwań.

Ćwiek imituje kryminał, w którym jednak nie może być zbyt ostry. Humorem łagodzi wszelkie starcia, ale też nie szuka wizji idealnego świata. To, co niedobre wśród ludzi, automatycznie znajduje odzwierciedlenie w codzienności anielskiej. „Stróże” to literacka zabawa, wariacja na temat kryminału jako gatunku – ale i próba spuszczenia powietrza z jednoznacznych i nadętych obrazów będących stereotypami z religii lub mitologii. Aniołowie stają się ludzcy dzięki słabościom, a eksponowanie tych słabości ożywia powieść. Ćwiek nie musi komplikować przesadnie fabuły, wystarczy, że może pobawić się charakterami i międzyludzkimi (czy też międzyanielskimi) nieporozumieniami. Tego w książce proponuje sporo i podlewa jeszcze ironią – więc podsunie czytelnikom rozrywkową lekturę. Z aniołami (zwłaszcza Stróżami) nie ma żartów – ale same anioły między sobą pozwalają sobie na wiele – zaglądanie w zaświaty kończy się więc kabaretem.

Komentarze
Udostepnij
Tags: ,