Leonard Mlodinow: Elastyczny mózg. Prószyński i S-ka, Warszawa 2019 – pisze Izabela Mikrut.
Do tego, że kreatywne myślenie jest niezwykle ważne, nikogo nie trzeba przekonywać. Leonard Mlodinow przygląda się temu zagadnieniu w bardzo ciekawej popularnonaukowej książce „Elastyczny mózg”. Opowiada odbiorcom o historii odkryć związanych z kreatywnością, o myśleniu schematami i pułapkach z tego wynikających, o filtrach poznawczych i o stanie, w którym wpada się na najlepsze rozwiązania z sytuacji pozornie bez wyjścia. Relacjonuje więc pracę ludzkiego mózgu – ale przez pryzmat twórczego myślenia. To oznacza, że jego publikacja będzie znakomitym uzupełnieniem dla wszelkiego rodzaju poradników dotyczących samorozwoju – poruszających kwestię kreatywności – i lekturą wymarzoną dla tych odbiorców, którzy chcą zrozumieć, skąd biorą się najlepsze pomysły.
Nie będzie autor dawać przepisu na wytrenowanie wyobraźni, jednak za sprawą rozsianych po całym tomie testów uświadomi czytelnikom, kiedy zaczynają wpadać w szablony postępowania i kiedy przestają szukać inspiracji. Pozwoli na postawienie sobie diagnozy, reszta będzie już płynąć z odczytanych treści. Mlodinow nie zamierza bowiem przejść od popularnonaukowego dzieła w stronę poradnika. Wie natomiast, że najłatwiej przyciągnąć czytelników przykładami pozornie z życia wziętymi – odwołuje się zatem do licznych badań i doświadczeń, do sytuacji, w których dokonywano przełomowych odkryć i do momentów, w których badacze dochodzili do kolejnych wniosków na temat kreatywności. Przywołuje przykłady do samodzielnego rozwiązywania: pojawi się w tomie kilka zagadek nie do rozwiązania przez ludzi, którzy unikają samodzielnego myślenia i posługują się wyłącznie kliszami. Myślenie kreatywne jest zależne od wielu czynników i autor przygląda się im po kolei, za każdym razem budując narrację atrakcyjną dla odbiorców. Pisze między innymi o stosunku do nowości (wyjście ze strefy komfortu jest dość istotnym czynnikiem w procesie wymyślania nowych rzeczy), ale i o znaczeniu relaksu (stan odprężenia to moment, w którym najszybciej przychodzą do głowy rozwiązania ekstremalnie trudnych problemów). Tu mniejsze znaczenie ma podział na lewą i prawą półkulę mózgu – i przypisane do nich zadania, Leonard Mlodinow skupia się przede wszystkim na zagadnieniach z zakresu psychologii. Tutaj przedmiotem obserwacji stają się czysto ludzkie reakcje i zachowania czasem sprzeczne z oczekiwanymi – dzięki temu lektura może wciąż zaskakiwać.
Bardzo starannie opisuje Leonard Mlodinow temat kreatywności, chociaż mniej interesuje go aspekt „praktyczny” – przedmiotem jego opowieści okazuje się za to funkcjonowanie wobec wyzwań. „Elastyczny mózg” to książka, która nie przyniesie łatwych rozwiązań, jednak uważni czytelnicy z przyjemnością wysnują sobie potrzebne do samorozwoju wnioski i spróbują wcielić w życie wskazówki ukryte w tekście. Mlodinow proponuje książkę atrakcyjną, jeśli ktoś interesuje się tematem wyobraźni i pomysłów pozwalających przewalczyć rutynę, znajdzie tu sporo inspirujących relacji.
„Elastyczny mózg” to tom napisany z pomysłem, pełen ciekawostek i informacji atrakcyjnych także z punktu widzenia zwykłego czytelnika. Leonard Mlodinow zwraca uwagę na zagadnienia zwykle w procesie twórczego myślenia pomijane lub sprowadzane do zestawu wytycznych; przypomina, co robić, żeby faktycznie myśleć kreatywnie i znajdować oryginalne sposoby wyjścia z trudnych sytuacji czy zaradzenia problemom.