Jacques Peretti: Zakulisowe umowy, które zmieniły świat. Rebis, Poznań 2019 – pisze Izabela Mikrut.

Ta książka to publikacja wprost wymarzona dla odbiorców, którzy zawsze i wszędzie doszukują się drugiego dna. Jacques Peretti postanawia rozprawić się z umowami, które nie ujrzały światła dziennego, przedstawić czytelnikom pomysły i rozwiązania wprowadzane bez rozgłosu, ale mające wielki wpływ na społeczeństwa. Przytacza dziesięć najbardziej interesujących „zakulisowych umów”, które w różnym stopniu dotyczą przeciętnego człowieka – i pokazuje, że mimo globalizacji i błyskawicznego dostępu do danych niektóre fakty zostają specjalnie utajone. Inna rzecz, że w pewne wiadomości czytelnikom i tak będzie trudno uwierzyć – więc potraktują tę lekturę wyłącznie jako rozrywkę.

„Zakulisowe umowy, które zmieniły świat” to literatura faktu w dobrym wydaniu. Peretti jako dziennikarz śledczy zajmuje się tropieniem ciekawostek i sprawdzaniem ich wpływu na codzienność. Książkę dzieli tak, by pierwsze części dotyczyły każdego z odbiorców – bez względu na zainteresowania czy zaangażowanie w nowe technologie. Im dalej w tomie, tym bardziej skupia się na tematach szeroko zakrojonych – odnosi się na przykład do tematu robotów, które mogą zastępować ludzi w pracy. Zanim jednak do tego dojdzie, uda się autorowi zaintrygować odbiorców. Zakulisowe umowy układa chronologicznie, pierwsza to 1932 rok, ostatnia – teraźniejszość, jednak nie daty odgrywają tu rolę, ani nie miejsca – te podawane są w metryczkach jako dodatki. Najbardziej liczy się bowiem efekt działań z dala od opinii publicznej. I tak rozwiewa Peretti wątpliwości co do trwałości żarówek i sprzętów gospodarstwa domowego. Od tej umowy zaczyna: opowiada kto i dlaczego postanowił, że na rynek będą wypuszczane produkty o bardzo ograniczonej trwałości. Analizuje dość szczegółowo to porozumienie i wskazuje oczywiste zyski dla firm i straty dla klientów. Wśród innych tematów, które wzbudzić mogą poruszenie, jest ten o zawyżaniu skali w przypadku otyłości – w czasach, gdy o epidemii otyłości nikt jeszcze nie myślał, pojawiły się wskaźniki, zgodnie z którymi niemal każdy miał nadwagę. Autor wyjaśnia, komu to służyło, zresztą tym zajmuje się w sporej części książki. Z kolei ciekawym i wartym uwagi rozdziałem jest poświęcony płatności bezgotówkowej – tutaj pada wyraźne ostrzeżenie na temat fizycznego bólu podczas pozbywania się gotówki – zestawionego z brakiem podświadomej reakcji na płacenie kartą. Kto nie zaobserwował u siebie podobnych „objawów” i nie kontroluje sposobu wydawania pieniędzy, może stać się łatwym celem na rynku. Podobnych smaczków i historii gromadzi Peretti więcej, ma zatem pewność, że odbiorcy, którzy do tomu zajrzą, szybko się od niego nie oderwą.

Jacques Peretti pisze bardzo dobrze, zachowuje reportażowy styl i wybiera tematy, które na pewno przekonają czytelników. Jest w stanie nie tylko tropić przebieg porozumień – pokazuje też, co oznaczają one dla zwykłego człowieka i jak odbijają się w codzienności, pomaga zrozumieć przesłania zakulisowych umów i ich konsekwencje. Ponadto odnosi się do tematów, które wywołać mogą silne emocje, niezależnie od tego, ile czasu upłynęło od ich wprowadzenia w życie w utajonej dla mas formie. Być może zwolennikom teorii spiskowych nie powinno się takich lektur podsuwać, później będą dopatrywać się tajemnych umów w każdym aspekcie życia – jednak nie ulega wątpliwości, że to lektura ciekawa.